Trước đó, từ tháng 11.2023, thông qua công tác nghiệp vụ, Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an tỉnh Phú Thọ phối hợp với Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao phát hiện các hội nhóm trên mạng xã hội trong và ngoài địa bàn tỉnh Phú Thọ kêu gọi đặt đơn ảo (trả công cho người đặt đơn) và áp voucher giảm giá khi mua hàng trên các website, sàn thương mại điện tử (TMĐT) trong nước và đặc biệt là sàn TMĐT Shopee.
Các hội nhóm này hoạt động với thủ đoạn tinh vi khi có sự cấu kết giữa người bán (Seller), người mua (Buyer), nhân viên giao nhận tại các công ty chuyển phát và các đối tác tiếp thị liên kết người bán (Seller Affiliate) có đăng ký mở tài khoản trên sàn TMĐT Shopee. Bằng thủ đoạn chính là đặt đơn hàng ảo, các nhóm này tạo ra các giao dịch ảo với giá trị hàng chục tỉ đồng và thông qua đó tiến hành chiếm đoạt giá trị các mã giảm giá mà Shopee tài trợ cho những người mua hàng trên Shopee.
Cụ thể, sàn TMĐT Shopee thường xuyên cung cấp các đợt khuyến mại, giảm giá dưới dạng các mã giảm giá (voucher) có giá trị cao cho người tiêu dùng để tạo điều kiện ưu đãi cho người tiêu dùng có thể dễ dàng mua được hàng hóa trên sàn TMĐT với giá cả phải chăng. Lợi dụng chính sách hỗ trợ trên, nhóm đối tượng đã thực hiện hành vi sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để chiếm đoạt giá trị các mã giảm giá này.
Quá trình điều tra, xác định đây là hội nhóm tội phạm có hành vi lừa đảo với thủ đoạn mới, quy mô toàn quốc, hoạt động có tính chất chuyên nghiệp và tinh vi.
Hành vi này trực tiếp gây thiệt hại cho sàn TMĐT Shopee, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của người bán hàng, người mua hàng chân chính và cũng ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của thị trường TMĐT tại Việt Nam.
Thủ đoạn chiếm đoạt tiền từ Shopee thông qua các mã giảm giá
Từ khi bắt đầu hoạt động ở thị trường Việt Nam, các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, Tiki thường xuyên báo lỗ. Một trong các khoản chi tiêu lớn của doanh nghiệp là dành cho chương trình khuyến mãi, mã giảm giá, chiết khấu vận chuyển… Việc “đốt tiền” nhằm thu hút thêm khách hàng mới, giữ chân người mua và mở rộng thị phần.
Tuy nhiên, chính sách ưu đãi của sàn cũng là mục tiêu của kẻ gian, tìm cách trục lợi bất chính. Trả lời Báo chí, nhiều người bán, chuyên gia TMĐT cho biết tình trạng nói trên tồn tại nhiều năm. Nhưng từ giữa năm 2023, các nhóm này mở rộng quy mô, tuyển dụng “cộng tác viên” để lợi dụng nhiều hơn từ sàn.
Theo Công an tỉnh Phú Thọ và Shopee, các đối tượng chuyên nghiệp, đăng ký tài khoản người bán hàng và chương trình affiliate (tiếp thị liên kết) trên sàn để bắt đầu quá trình trục lợi. Gian ảo được thiết lập, chuẩn bị thông tin và có sản phẩm theo ngành hàng như một shop bình thường.
Sau đó, những người này đăng tải thông tin tuyển dụng trên mạng xã hội, mời gọi, tìm thành viên tham gia nhóm đặt hộ. Theo nội dung được chia sẻ, mỗi đơn hàng được trả dưới 100.000 đồng, tùy giá trị voucher, đơn hàng.
Ở bước kế tiếp, các thành viên được hướng dẫn cách tìm kiếm mã giảm giá với số tiền chiết khấu lớn. Đồng thời, chúng theo dõi các chương trình khuyến mãi sàn áp đặt cho nhóm ngành hàng, khung giờ phù hợp để thực hiện hành vi chiếm đoạt.
Ngoài ra, chiêu trò được các nhóm này sử dụng là thiết lập địa chỉ nhận hàng ảo, bằng cách đặt ám hiệu trong thông tin nhận hàng. Trước đó, Shopee đã ẩn nhiều thông tin của người mua trên hệ thống để tránh lộ lọt, gian lận.
Sau khi đặt đơn hàng được đặt, chủ shop đứng sau vẫn đóng hàng, dán hóa đơn như bình thường, nhưng bên trong lại “rỗng ruột” hoặc chỉ có tấm bìa, chai nước, miếng gỗ…
“Chủ shop cũng cấu kết với nhân viên giao hàng hoặc lợi dụng lỗ hổng trong quá trình vận chuyển, ‘gạch đơn’ ngay khi đến kho. Ở phía người mua giả, họ bấm xác nhận trên app để hoàn thành công việc”, sàn TMĐT cho biết.
Sau quá trình này, tiền hàng được thanh toán đầy đủ cho tài khoản chủ shop. Trong khi người mua trả số tiền thấp hơn nhờ áp voucher giá trị lớn. Khoảng chênh lệch là phần nhóm này thu lợi bất chính. Ngoài ra, khi người mua giả bấm vào đường dẫn được chuẩn bị trước từ tài khoản affiliate, bên đăng ký tiếp thị liên kết còn kiếm được phần trăm hoa hồng.
Như vậy, nhóm này có thể thu được lợi nhuận lớn từ tiền tiếp thị liên kết, chiết khấu voucher. Các khoản cần trừ đi là phí bán trên sàn và tiền thuê cộng tác viên.
Khuyến cáo người dân không tham gia hội, nhóm đặt đơn ảo
Phòng an ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an tỉnh Phú Thọ khuyến cáo người dân không nên tham gia các hội nhóm đặt đơn ảo trên Facebook, Zalo, Telegram hay các nền tảng mạng xã hội khác, để tránh tiếp tay cho các nhóm tội phạm lừa đảo các sàn thương mại điện tử hoặc chính mình có thể trở thành nạn nhân bị lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua thủ đoạn làm nhiệm vụ việc nhẹ lương cao.
Từ cuối 2023, Shopee phát triển tính năng livestream kết hợp bán hàng ngay trên ứng dụng, cạnh tranh với TikTok Shop. Để thu hút người dùng, nền tảng tung ra nhiều mã giảm giá với số tiền chiết khấu lớn.
Nắm bắt chính sách, nhiều chủ shop dùng chiêu trò để lợi dụng nền tảng. Theo ông Nguyễn Trung Kiên, chuyên gia mảng kinh doanh online, quản trị viên nhóm người bán hàng có gần 400.000 thành viên, phía bán hàng sẽ tìm người quen hoặc thuê cộng tác viên qua mạng, thu thập mã giảm giá trên phiên livestream, rồi mua hàng ở shop theo hướng dẫn.
“Ví dụ, một món hàng giá gốc 100.000 đồng, sau khi áp mã giảm 40.000 đồng của sàn, giá còn 60.000 đồng. Sau đó, shop đóng hộp trống để gửi đi cho khách đã sắp đặt. Cuối cùng, khi sàn trừ thuế phí khoảng 10.000 đồng, người bán thu lời 30.000 đồng trên mỗi mã giảm giá của sàn”, ông Nguyễn Thanh Tùng, một người chuyên bán phụ kiện trên các sàn TMĐT, chia sẻ “mẹo” các chủ shop online sử dụng để qua mặt nền tảng.
Ngoài ra, trong một số trường hợp, chủ shop có thể thông đồng với bưu cục vận chuyển, chỉ bấm giao đơn trên hệ thống mà không cần nhận hàng. “Như vậy, phía giao hàng vẫn đạt KPI mà không cần làm việc. Chủ shop ăn tiền chênh lệch. Chỉ có sàn chịu thiệt”, ông Kiên nhận định.
Từ 27/12/2023, tài khoản của nhiều chủ shop kinh doanh online trên nền tảng Shopee bị cấn trừ số tiền lớn, dao động từ vài chục triệu đến cả tỷ đồng. Theo thông báo của sàn, những đối tác này đã vi phạm chính sách, cố tình lạm dụng mã giảm giá trong các đợt khuyến mãi, trục lợi bất chính.
QUẢNG CÁO
Nhiều chủ shop bị trừ tiền khẳng định mình không làm gì vi phạm. Họ kêu oan và yêu cầu Shopee cung cấp bằng chứng.
Nhóm bị cáo vừa bị Công an tỉnh Phú Thọ khởi tố, bắt tạm giam là trường hợp lợi dụng chính sách đầu tiên bị cơ quan chức năng phát giác.
Nguồn: Tổng hợp Internet, Báo online